Sau vài năm phát triển, câu chuyện thực tế không hề dễ dàng.

Khi Huawei giới thiệu hệ điều hành HarmonyOS, nhiều người kỳ vọng đây sẽ là lời đáp trả của Trung Quốc đối với thế độc tôn của Android và iOS trên toàn cầu. Huawei muốn xây dựng một hệ sinh thái phần mềm thống nhất, có thể vận hành trên mọi thiết bị – từ điện thoại thông minh, đồng hồ, tivi cho tới ô tô – và từng đặt tham vọng biến HarmonyOS thành nền tảng bản địa phổ biến nhất tại thị trường nội địa.

Tuy nhiên, sau vài năm phát triển, câu chuyện thực tế không hề dễ dàng. Một trong những thách thức lớn nhất mà HarmonyOS phải đối diện chính là khó thu hút được các ứng dụng quy mô nhỏ, vốn đóng vai trò quan trọng trong trải nghiệm hàng ngày của người dùng.

Trong bối cảnh chịu lệnh trừng phạt, Huawei buộc phải chuyển đổi toàn diện. Bản HarmonyOS Next, ra mắt vào cuối năm 2024, đã chính thức chấm dứt khả năng chạy các ứng dụng Android. Điều này có nghĩa là toàn bộ ứng dụng trên HarmonyOS phải được viết lại theo định dạng mới mà Huawei đưa ra. Về lý thuyết, đây là một cách để xây dựng hệ sinh thái riêng, tránh lệ thuộc vào công nghệ Mỹ.

Nhưng thực tế, nó tạo ra rào cản khổng lồ cho các nhà phát triển: thay vì chỉ điều chỉnh, họ phải thiết kế lại ứng dụng từ đầu. Với các công ty lớn như Tencent, Alibaba hay Meituan, việc đầu tư nguồn lực để phát triển ứng dụng bản địa hóa cho HarmonyOS có thể khả thi. Với các doanh nghiệp nhỏ, các nhóm lập trình độc lập, chi phí gần như là gánh nặng khó vượt qua.

Số liệu từ các tổ chức nghiên cứu quốc tế cho thấy, đến cuối năm 2023, HarmonyOS chiếm khoảng 16% thị phần điện thoại thông minh bán ra tại Trung Quốc, tiến sát mức 17% của iOS. Đây là một thành tích đáng kể, nhưng khi xét trên toàn cầu, thị phần HarmonyOS chỉ dao động quanh 4%, một con số quá nhỏ bé so với Android và iOS. Với nền tảng người dùng còn hạn chế như vậy, các nhà phát triển nhỏ khó có động lực để đầu tư. Thị trường chính mà họ nhắm đến vẫn là Android và iOS – nơi mang lại cơ hội tiếp cận hàng trăm triệu khách hàng quốc tế.

Huawei đã đưa ra nhiều giải pháp. Công ty tổ chức các chương trình huấn luyện, cung cấp công cụ và thậm chí hỗ trợ tài chính nhằm thu hút các nhà phát triển. Họ nhấn mạnh rằng chỉ cần vài nghìn ứng dụng chủ lực – như mạng xã hội, thương mại điện tử, thanh toán – là đã đủ để giữ chân người dùng. Trên thực tế, vào đầu năm 2025, Huawei tuyên bố đã có khoảng 20.000 ứng dụng nội địa chạy trên HarmonyOS, đặt mục tiêu đạt 100.000 vào cuối năm. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở số lượng ứng dụng phổ biến, mà ở sự thiếu vắng các ứng dụng nhỏ, phục vụ các nhu cầu đặc thù.

Trong hệ sinh thái di động hiện nay, các ứng dụng quy mô nhỏ – hay còn gọi là ứng dụng “lite”, “mini” – đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Chúng không chỉ giúp tiết kiệm dung lượng, tăng tốc độ tải, mà còn phục vụ những nhu cầu rất cụ thể của người dùng như đặt đồ ăn ở một cửa hàng địa phương, theo dõi dịch vụ vận tải trong khu vực hay cập nhật thông tin từ một nhóm cộng đồng nhỏ.

Chẳng hạn, trên WeChat của Trung Quốc, hệ thống mini app đã trở thành một “siêu nền tảng” thu hút hàng triệu doanh nghiệp nhỏ tham gia. Trên Android, hàng loạt ứng dụng “lite” như Facebook Lite, Messenger Lite từng rất phổ biến ở các thị trường mới nổi, nơi điều kiện mạng còn hạn chế. Để so sánh, trên HarmonyOS, nhóm ứng dụng này lại phát triển chậm chạp.

Nguyên nhân có nhiều. Trước hết, công cụ phát triển của Huawei còn phức tạp, chưa thân thiện với các nhóm lập trình nhỏ. Việc viết ứng dụng bản địa cho HarmonyOS đòi hỏi kiến thức chuyên sâu và thời gian đào tạo lâu dài. Thứ hai, HarmonyOS hướng tới mô hình “một ứng dụng chạy trên nhiều thiết bị” – điện thoại, đồng hồ, tivi – nên nhà phát triển phải lập trình theo cấu trúc rất phức tạp để đảm bảo tương thích. Điều này khiến ứng dụng nhỏ, vốn có nguồn lực hạn chế, càng khó hoàn thiện. Thứ ba, mô hình kinh doanh của các mini app dựa nhiều vào thanh toán và tích hợp dịch vụ, nhưng HarmonyOS lại thiếu hạ tầng đồng bộ như WeChat Pay hay Google Play. 

Ngoài ra, còn có yếu tố tâm lý và niềm tin. HarmonyOS bị gắn mác là “hệ điều hành chỉ dành cho Trung Quốc”, chưa chứng minh được khả năng mở rộng quốc tế. Trong mắt nhiều lập trình viên, phát triển ứng dụng cho HarmonyOS chỉ có ý nghĩa trong phạm vi người dùng Trung Quốc, trong khi chi phí đầu tư lại lớn. Các báo cáo phân tích cho thấy đa phần ứng dụng mới trên HarmonyOS là của các công ty lớn hoặc được chính quyền hỗ trợ, trong khi nhóm ứng dụng nhỏ và độc lập vẫn đứng ngoài cuộc chơi.

Về phía người dùng, hệ quả là trải nghiệm trên HarmonyOS bị hạn chế. Những ứng dụng phổ biến vẫn có, nhưng các nhu cầu đa dạng, đặc thù chưa được đáp ứng. Chính sự thiếu hụt này tạo nên khoảng trống lớn trong hệ sinh thái, khiến nhiều người vẫn do dự khi chuyển hẳn sang HarmonyOS.

Nhìn rộng hơn, đây không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà là vấn đề chiến lược. Apple thành công một phần nhờ kho ứng dụng App Store với hàng triệu app đủ lớn và đủ nhỏ, đáp ứng mọi ngách thị trường. Android thành công nhờ Google Play mở rộng cho phép hàng triệu nhà phát triển độc lập đưa sản phẩm ra toàn cầu. Trong khi đó, HarmonyOS vẫn tập trung vào việc chứng minh sức mạnh công nghệ và vị thế độc lập, chưa tạo ra được môi trường “dễ thở” cho các ứng dụng nhỏ tồn tại và phát triển.

Thách thức cho Huawei càng lớn trong bối cảnh thị trường toàn cầu ngày càng khắt khe. Liên minh châu Âu và Mỹ đều siết chặt quy định về bảo mật, quyền riêng tư, và sự minh bạch của phần mềm. Muốn bước ra ngoài Trung Quốc, HarmonyOS phải chứng minh không chỉ về tính năng, mà cả về độ an toàn, sự tin cậy. Điều này đòi hỏi hệ sinh thái ứng dụng đa dạng, được phát triển bởi nhiều nhóm khác nhau chứ không thể chỉ dựa vào một số ông lớn nội địa.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận nỗ lực của Huawei. Với việc chiếm hơn 16% thị phần smartphone ở Trung Quốc, HarmonyOS đang dần trở thành hệ điều hành số 2 tại thị trường lớn nhất thế giới. Chính phủ Trung Quốc cũng coi HarmonyOS là một phần trong chiến lược giảm phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. 

Tương lai của HarmonyOS phụ thuộc nhiều vào khả năng giải quyết bài toán “ứng dụng nhỏ”. Nếu Huawei tạo ra được môi trường phát triển dễ dàng, chi phí thấp, đồng thời đảm bảo nguồn doanh thu cho lập trình viên, hệ sinh thái này có thể bùng nổ theo cách mà WeChat Mini Programs đã từng làm được. Ngược lại, nếu vẫn duy trì cấu trúc phức tạp và khép kín, HarmonyOS có nguy cơ trở thành một hệ điều hành giới hạn trong phạm vi ứng dụng phổ biến, thiếu sự đa dạng cần thiết để giữ chân người dùng dài hạn.

Theo: Nikkei Asia 

Vũ Anh-Link gốc