Vụ sụp đổ của Lehman Brothers, ng&acirc;n h&agrave;ng 158 tuổi, thường được xem l&agrave; biểu tượng của cuộc khủng hoảng t&agrave;i ch&iacute;nh to&agrave;n cầu năm 2008 nhưng thực tế, những vết nứt kh&ocirc;ng thể v&atilde;n hồi đ&atilde; xuất hiện từ l&acirc;u trước đ&oacute;.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/chatgpt-image-11_11_21-18-thg-8-2025.png" style="height:404px; width:606px" />

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/ban-sao-cua-khoanh-khac-truoc-khi-giong-bao-do-bo-1-.png" style="height:95px; width:600px" />

Sau vụ khủng bố 11/9/2001, Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang Mỹ (Fed) cắt giảm l&atilde;i suất mạnh nhằm k&iacute;ch th&iacute;ch kinh tế. Ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ nới lỏng k&eacute;o d&agrave;i tạo ra &ldquo;thời kỳ tiền rẻ&rdquo;, khuyến kh&iacute;ch vay mượn v&agrave; đầu tư.

Bất động sản nhanh ch&oacute;ng trở th&agrave;nh &ldquo;miếng b&aacute;nh v&agrave;ng&rdquo;. Gi&aacute; nh&agrave; tại Mỹ tăng li&ecirc;n tục suốt gần một thập kỷ, thổi phồng niềm tin rằng nh&agrave; đất chỉ c&oacute; thể đi l&ecirc;n. C&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng thương mại v&agrave; c&ocirc;ng ty t&agrave;i ch&iacute;nh lao v&agrave;o cho vay dưới chuẩn, cấp t&iacute;n dụng ngay cả cho những người thu nhập thấp, kh&ocirc;ng c&oacute; khả năng trả nợ ổn định.

Một đặc điểm khiến khủng hoảng 2008 kh&aacute;c biệt l&agrave; qu&aacute; tr&igrave;nh chứng kho&aacute;n h&oacute;a. C&aacute;c khoản vay mua nh&agrave; được gộp lại, biến th&agrave;nh chứng kho&aacute;n đảm bảo bằng t&agrave;i sản (MBS). Cao hơn nữa, c&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng đầu tư Phố Wall thiết kế CDO (Collateralized Debt Obligations) &ndash; sản phẩm phức tạp nhưng được đ&aacute;nh gi&aacute; cao nhờ c&aacute;c m&ocirc; h&igrave;nh to&aacute;n học.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/4196639a-0260-4a45-abf9-4ce742c84da0.jpg" style="height:404px; width:606px" />

Khoản vay dưới chuẩn (Subprime Mortgages) 
C&ocirc;ng ty thế chấp (Mortgage Companies) 
Ng&acirc;n h&agrave;ng/Đơn vị cho vay (Lenders) 
Nh&agrave; thầu (Home Builders) 
Kinh tế t&agrave;i ch&iacute;nh (Markets) 
Kinh tế Mỹ (U.S. Economy) 
Kinh tế thế giới (World Economy)

Điều đ&aacute;ng n&oacute;i l&agrave; c&aacute;c tổ chức xếp hạng t&iacute;n dụng (Moody&rsquo;s, S&amp;P, Fitch) li&ecirc;n tục gắn m&aacute;c &ldquo;AAA&rdquo; cho những sản phẩm đầy rủi ro n&agrave;y. Điều n&agrave;y khiến c&aacute;c quỹ hưu tr&iacute;, ng&acirc;n h&agrave;ng ch&acirc;u &Acirc;u, c&ocirc;ng ty bảo hiểm to&agrave;n cầu &agrave;o ạt mua v&agrave;o, m&agrave; kh&ocirc;ng nhận ra rằng họ đang &ocirc;m một &ldquo;quả bom hẹn giờ&rdquo;.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/ban-sao-cua-khoanh-khac-truoc-khi-giong-bao-do-bo-2-.png" style="height:95px; width:600px" />

Khi Fed bắt đầu n&acirc;ng l&atilde;i suất giai đoạn 2004&ndash;2006, chi ph&iacute; vay tăng mạnh. Người vay dưới chuẩn mất khả năng trả nợ, h&agrave;ng triệu căn nh&agrave; bị tịch thu. Bong b&oacute;ng bất động sản vỡ tung, k&eacute;o gi&aacute; nh&agrave; sụt giảm chưa từng c&oacute;.

Trong giai đoạn thị trường bất động sản b&ugrave;ng nổ, Lehman đẩy mạnh hoạt động chứng kho&aacute;n h&oacute;a c&aacute;c khoản vay thế chấp, đặc biệt l&agrave; nợ dưới chuẩn (subprime mortgages). Lợi nhuận ngắn hạn tăng vọt, nhưng sự phụ thuộc qu&aacute; lớn v&agrave;o t&agrave;i sản bất động sản khiến ng&acirc;n h&agrave;ng n&agrave;y dễ tổn thương khi gi&aacute; nh&agrave; đảo chiều.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/chatgpt-image-11_08_22-18-thg-8-2025.png" style="height:400px; width:600px" />

Từ năm 2007, thị trường bắt đầu nghi ngờ sức khỏe t&agrave;i ch&iacute;nh của Lehman. Gi&aacute; cổ phiếu lao dốc, c&aacute;c đối t&aacute;c hạn chế hợp t&aacute;c, nh&agrave; đầu tư mất niềm tin. D&ugrave; ban l&atilde;nh đạo t&igrave;m c&aacute;ch b&aacute;n lại cho Barclays hay Bank of America, nhưng c&aacute;c cuộc thương lượng đều thất bại do Ch&iacute;nh phủ Mỹ từ chối đứng ra bảo l&atilde;nh.

Ng&agrave;y 15/9/2008 được xem l&agrave; bước ngoặt của khủng hoảng. Lehman Brothers ch&iacute;nh thức nộp đơn ph&aacute; sản với khoản nợ hơn 600 tỷ USD. Đ&acirc;y l&agrave; vụ ph&aacute; sản lớn nhất trong lịch sử Mỹ v&agrave; l&agrave; điểm b&ugrave;ng ph&aacute;t khiến khủng hoảng t&agrave;i ch&iacute;nh Mỹ nhanh ch&oacute;ng lan th&agrave;nh khủng hoảng to&agrave;n cầu. Sự kiện n&agrave;y tạo c&uacute; sốc t&acirc;m l&yacute;, khiến thị trường chứng kho&aacute;n to&agrave;n cầu chao đảo v&agrave; thanh khoản t&agrave;i ch&iacute;nh đ&oacute;ng băng.

C&uacute; sụp đổ của Lehman k&eacute;o theo l&agrave;n s&oacute;ng khủng hoảng niềm tin, buộc ch&iacute;nh phủ Mỹ phải tung g&oacute;i cứu trợ TARP trị gi&aacute; 700 tỷ USD để ổn định hệ thống. Ở ch&acirc;u &Acirc;u v&agrave; ch&acirc;u &Aacute;, nhiều ng&acirc;n h&agrave;ng lớn cũng thua lỗ nặng v&igrave; nắm giữ t&agrave;i sản li&ecirc;n quan đến Lehman. Sự kiện n&agrave;y trở th&agrave;nh biểu tượng cho sự thất bại của một hệ thống t&agrave;i ch&iacute;nh qu&aacute; phụ thuộc v&agrave;o đ&ograve;n bẩy, thiếu minh bạch v&agrave; quản trị rủi ro.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/ban-sao-cua-khoanh-khac-truoc-khi-giong-bao-do-bo-3-.png" style="height:95px; width:602px" />

V&agrave; kh&ocirc;ng chỉ c&oacute; Lehman. Bear Stearns phải b&aacute;n lại cho JP Morgan với gi&aacute; tượng trưng. Merrill Lynch bị buộc s&aacute;p nhập v&agrave;o Bank of America. AIG &ndash; &ldquo;g&atilde; khổng lồ&rdquo; bảo hiểm &ndash; cần g&oacute;i cứu trợ 182 tỷ USD từ ch&iacute;nh phủ Mỹ để tr&aacute;nh sụp đổ.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/edit%20(1).jpg" style="height:404px; width:606px" />

 
Cuộc khủng hoảng ở Mỹ nhanh ch&oacute;ng tạo ra hiệu ứng domino lan khắp thế giới. Ở Ch&acirc;u &Acirc;u, nhiều ng&acirc;n h&agrave;ng lớn như Royal Bank of Scotland, UBS, Deutsche Bank ch&igrave;m trong thua lỗ. Iceland rơi v&agrave;o khủng hoảng ng&acirc;n h&agrave;ng to&agrave;n diện, cả hệ thống t&agrave;i ch&iacute;nh sụp đổ.

Tại Ch&acirc;u &Aacute;, xuất khẩu đ&igrave;nh trệ do nhu cầu từ Mỹ v&agrave; EU lao dốc. Thị trường chứng kho&aacute;n Nhật Bản, H&agrave;n Quốc, Trung Quốc mất h&agrave;ng chục % gi&aacute; trị. Tr&ecirc;n to&agrave;n cầu, GDP thế giới năm 2009 giảm 0,1% (lần đầu kể từ Thế chiến II). Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) ước t&iacute;nh c&oacute; hơn 34 triệu người thất nghiệp.

Kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; con số t&agrave;i ch&iacute;nh, khủng hoảng để lại vết sẹo x&atilde; hội s&acirc;u sắc. H&agrave;ng triệu gia đ&igrave;nh Mỹ mất nh&agrave;. L&ograve;ng tin c&ocirc;ng ch&uacute;ng v&agrave;o Phố Wall v&agrave; giới ng&acirc;n h&agrave;ng bị ph&aacute; vỡ, khơi dậy phong tr&agrave;o Occupy Wall Street năm 2011 phản đối &ldquo;1% gi&agrave;u c&oacute; thao t&uacute;ng 99% c&ograve;n lại&rdquo;.<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/ban-sao-cua-khoanh-khac-truoc-khi-giong-bao-do-bo-4-.png" style="height:95px; width:600px" />

Ch&iacute;nh phủ Mỹ tung ra g&oacute;i cứu trợ TARP (700 tỷ USD) để t&aacute;i cấp vốn cho c&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng. Năm 2010, Quốc hội Mỹ th&ocirc;ng qua Đạo luật Dodd&ndash;Frank, siết chặt hoạt động ng&acirc;n h&agrave;ng, y&ecirc;u cầu minh bạch hơn trong ph&aacute;i sinh t&agrave;i ch&iacute;nh v&agrave; bảo vệ người ti&ecirc;u d&ugrave;ng.

Tr&ecirc;n b&igrave;nh diện quốc tế, Ủy ban Basel ban h&agrave;nh Basel III, n&acirc;ng chuẩn vốn v&agrave; thanh khoản đối với c&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng, buộc hệ thống t&agrave;i ch&iacute;nh to&agrave;n cầu phải duy tr&igrave; &ldquo;đệm an to&agrave;n&rdquo; cao hơn.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250818/images/chatgpt-image-11_37_10-18-thg-8-2025.png" style="height:404px; width:606px" />

Cuộc khủng hoảng 2008 phơi b&agrave;y nhiều vấn đề: L&ograve;ng tham v&agrave; đ&ograve;n bẩy qu&aacute; mức của Phố Wall; Thiếu gi&aacute;m s&aacute;t v&agrave; minh bạch trong c&aacute;c c&ocirc;ng cụ t&agrave;i ch&iacute;nh; Tr&aacute;ch nhiệm của cơ quan xếp hạng t&iacute;n dụng khi tiếp tay cho bong b&oacute;ng; Nguy cơ lan truyền to&agrave;n cầu khi thị trường t&agrave;i ch&iacute;nh kết nối chặt chẽ.

Hơn 15 năm đ&atilde; qua, hệ thống t&agrave;i ch&iacute;nh đ&atilde; thay đổi nhiều, song k&yacute; ức về Lehman Brothers vẫn l&agrave; lời cảnh b&aacute;o rằng khủng hoảng c&oacute; thể quay lại bất cứ l&uacute;c n&agrave;o nếu l&ograve;ng tham, sự bu&ocirc;ng lỏng gi&aacute;m s&aacute;t v&agrave; ảo tưởng &ldquo;an to&agrave;n&rdquo; t&aacute;i diễn.

Thế giới hiện nay &ndash; với c&ocirc;ng nghệ t&agrave;i ch&iacute;nh mới, thị trường tiền số v&agrave; c&aacute;c sản phẩm ph&aacute;i sinh phức tạp &ndash; lại c&agrave;ng cần nhớ rằng một c&uacute; sốc bất ngờ c&oacute; thể thổi b&ugrave;ng &ldquo;hiệu ứng domino&rdquo; tương tự.

Nguồn: Tổng hợp﻿

<a href="https://markettimes.vn/thoi-ky-tien-re-va-con-say-bat-dong-san-tung-day-the-gioi-vao-cuoc-khung-hoang-tai-chinh-toan-cau-nhu-the-nao-88776.html">Link gốc</a>

Vụ sụp đổ của Lehman Brothers, ngân hàng 158 tuổi, thường được xem là biểu tượng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 nhưng thực tế, những vết nứt không thể vãn hồi đã xuất hiện từ lâu trước đó.


Thế giới

Tạp chí Nhịp sống thị trường

Thời kỳ “tiền rẻ” và cơn say bất động sản từng đẩy thế giới vào cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu như thế nào?

trần Hữu Hoàng

Dm, fed c&#242;n chưa hạ lsuat. Đỉnh *** g&#236;. Ko c&#243; bds n&#234;n cắn c&#224;n ah

Dm, fed còn chưa hạ lsuat. Đỉnh *** gì. Ko có bds nên cắn càn ah

ha hai

Giống VN nhỉ. B&#226;y giờ 99% d&#226;n ch&#250;ng tin gi&#225; nh&#224; bđs sau lu&#244;n cao hơn trước 


Giống VN nhỉ. Bây giờ 99% dân chúng tin giá nhà bđs sau luôn cao hơn trước 
