Theo bà Đỗ Hồng Vân – Trưởng Phòng Phân tích dữ liệu, Khối Dịch vụ Thông tin Tài chính FG, việc phát triển hệ sinh thái quỹ sâu rộng và chuẩn hóa các mô hình đầu tư, đặc biệt với sự trỗi dậy của ETF, đang tạo nền tảng quan trọng giúp Việt Nam nâng sức hấp dẫn và thu hút dòng vốn dài hạn trong quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán.
PV: Thưa bà, trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của FTSE Russell và MSCI, việc phát triển hệ sinh thái quỹ đầu tư đa dạng có ý nghĩa như thế nào đối với quá trình nâng hạng và khả năng thu hút dòng vốn quốc tế?
Bà Đỗ Hồng Vân: Cần tách biệt giữa các tiêu chí kỹ thuật để được nâng hạng và các yếu tố giúp tận dụng cơ hội sau nâng hạng. FTSE Russell và MSCI chủ yếu đánh giá những yếu tố thuộc “bên cung” và hạ tầng thị trường như tự do dòng vốn, minh bạch thông tin, cơ chế lưu ký - bù trừ - thanh toán, quyền chuyển nhượng, giới hạn sở hữu nước ngoài hay cải thiện pháp lý. Quy mô hay số lượng sản phẩm quỹ không phải điều kiện trực tiếp trong bộ tiêu chí này.
Bà Đỗ Hồng Vân
Tuy vậy, ở giai đoạn vận hành thị trường hậu nâng hạng, hệ sinh thái quỹ đa dạng lại có vai trò rất quan trọng. Khi thị trường mở rộng nguồn hàng qua IPO, thoái vốn, cổ phần hóa hay nới room, các quỹ ETF, quỹ trái phiếu, quỹ cân bằng, quỹ hạ tầng và quỹ tiền tệ sẽ là lớp hấp thụ quan trọng. Điều này tạo lực đỡ ổn định, nhất là đối với dòng vốn ngoại dài hạn, khiến cấu trúc thị trường tiệm cận hơn kỳ vọng của các tổ chức xếp hạng về độ sâu và tính bền vững.
Bên cạnh đó, vốn từ các quỹ ETF toàn cầu, quỹ hưu trí hay quỹ đầu tư quốc gia sẽ quan tâm mạnh hơn sau nâng hạng. Vấn đề mấu chốt là thị trường có chuyển hóa được các dòng vốn này thành vốn dài hạn hay không. Đây cũng là tinh thần của Quyết định số 3168/QĐ-BTC về tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán: giảm phụ thuộc vào nhà đầu tư cá nhân và tăng tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức nhằm củng cố nền tảng thị trường trung - dài hạn.
PV: Quyết định số 3168/QĐ-BTC có đề cập đến việc khuyến khích nhà đầu tư cá nhân đầu tư thông qua các định chế chuyên nghiệp nhằm hướng tới cơ cấu nhà đầu tư bền vững hơn. Ở góc nhìn của FG, theo bà, những mô hình quỹ nào phù hợp nhất để phát triển trong giai đoạn 2026 - 2030?
Bà Đỗ Hồng Vân: Giai đoạn này là thời điểm Việt Nam đồng thời tận dụng hiệu ứng nâng hạng và thúc đẩy tái cấu trúc thị trường vốn. Do đó, phát triển ngành quỹ cần đi theo hai hướng: đa dạng hóa phân lớp tài sản và mở rộng mô hình quỹ để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của nhà đầu tư.
Giá trị tài sản ròng (NAV) và số lượng quỹ ETF tại Việt Nam.
Về phân lớp tài sản, bốn nhóm trụ cột sẽ dẫn dắt. Quỹ cổ phiếu có tiềm năng lớn nhờ tiến trình IPO, thoái vốn và cổ phần hóa, cùng khả năng nới room giúp mở rộng hàng hóa cho dòng vốn ngoại. Quỹ nợ, đặc biệt là quỹ trái phiếu doanh nghiệp sẽ hưởng lợi từ quá trình tái cấu trúc thị trường trái phiếu theo hướng minh bạch, có xếp hạng tín nhiệm và định giá độc lập, qua đó cung cấp nguồn vốn dài hạn thay thế tín dụng ngân hàng.
Quỹ hạ tầng sẽ trở nên thiết yếu trong bối cảnh nhu cầu vốn cho giao thông, năng lượng, logistics và hạ tầng dữ liệu tăng mạnh. Một khung pháp lý đầy đủ sẽ giúp thu hút dòng vốn dài hạn cho các dự án trọng điểm quốc gia. Quỹ thị trường tiền tệ, nếu được triển khai, sẽ giúp hoàn thiện hệ sinh thái quỹ nhờ khả năng hấp thụ dòng vốn ngắn hạn hiện đang chảy vào các công cụ phi chính thức.
Theo chuyên gia từ FG, tại Mỹ, xu hướng ETF thậm chí đã bước sang giai đoạn mới khi ETF chủ động chiếm khoảng 35% dòng vốn vào ETF trong 10 tháng đầu năm 2025 và 85% sản phẩm ra đời trong năm đều thuộc nhóm này, phản ánh mức độ chấp nhận ngày càng cao của thị trường.
Bên cạnh phân lớp tài sản, các mô hình quỹ chủ đạo cũng sẽ định hình cấu trúc thị trường. ETF tiếp tục là kênh kết nối quan trọng với dòng vốn ngoại nhờ tuân thủ chuẩn quốc tế và phù hợp xu hướng toàn cầu dịch chuyển sang đầu tư thụ động.
Quỹ cân bằng đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư nội địa mong muốn một sản phẩm vừa tăng trưởng vừa ổn định. Quỹ trong quỹ (fund-of-funds) tạo điều kiện cho các định chế quốc tế phân bổ vốn vào Việt Nam mà không cần xây dựng đội ngũ nội địa. Quỹ hưu trí tự nguyện, khi có ưu đãi thuế và khung pháp lý hoàn chỉnh, sẽ cung cấp nguồn vốn siêu dài hạn, điều mà mọi thị trường mới nổi đều hướng tới.
Tổng thể, sự kết hợp giữa phân lớp tài sản hợp lý và đa dạng mô hình quỹ sẽ là động lực nâng tầm thị trường vốn Việt Nam trong giai đoạn hậu nâng hạng.
PV: Trong bức tranh đa dạng hóa sản phẩm quỹ mà bà vừa đề cập, ETF là nhóm được chú ý nhiều nhất. Năm 2024 - 2025 chứng kiến sự bùng nổ của ETF. Theo bà, xu hướng này có bền vững không khi thị trường tiến vào chu kỳ nâng hạng, và ETF có thể trở thành sản phẩm quỹ chủ đạo trong việc thu hút dòng vốn dài hạn?
Bà Đỗ Hồng Vân: Xu hướng ETF đang trở thành một chuyển động mang tính cấu trúc trên phạm vi toàn cầu, khi dòng vốn liên tục dịch chuyển từ quỹ chủ động sang các mô hình thụ động theo chỉ số nhờ ba lợi thế rõ rệt: chi phí thấp, minh bạch cao và khả năng đa dạng hóa rủi ro, đặc biệt phù hợp với các định chế tài chính lớn.
Tại Việt Nam, làn sóng thành lập quỹ ETF giai đoạn 2024 - 2025 mới chỉ ở bước khởi đầu. Hiện thị trường có 18 quỹ ETF được cấp phép với tổng giá trị tài sản ròng khoảng 25,7 nghìn tỷ đồng, toàn bộ đều là ETF cổ phiếu, một con số còn rất khiêm tốn so với Singapore, Thái Lan hay quy mô 13,1 nghìn tỷ USD của thị trường ETF tại Mỹ tính đến tháng 10/2025.
Khi Việt Nam được nâng hạng, cơ cấu nhà đầu tư sẽ thay đổi mạnh với sự tham gia nhiều hơn của quỹ đầu tư quốc gia, quỹ hưu trí và quỹ tương hỗ toàn cầu. Các định chế này đòi hỏi sản phẩm chuẩn hóa, minh bạch, thanh khoản cao và có khả năng giải ngân lớn theo chỉ số - những đặc điểm phù hợp nhất với ETF. Đây cũng là điều kiện then chốt nếu Việt Nam muốn hướng tới mục tiêu 500 quỹ đầu tư vào năm 2030 và duy trì tăng trưởng trung bình 25% mỗi năm theo định hướng Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ.
Trong bối cảnh đó, ETF theo ngành và theo chủ đề sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng. Các quỹ mô phỏng ngành trọng yếu như ngân hàng, năng lượng hay hạ tầng, cùng các chủ đề như năng lượng sạch hoặc ESG, sẽ giúp dòng vốn tiếp cận các câu chuyện tăng trưởng cụ thể và dài hạn. Mô hình này đã chứng minh hiệu quả tại nhiều thị trường nâng hạng, nơi ETF trở thành công cụ chiến lược để phân bổ vốn theo xu hướng thay vì chỉ bám theo chỉ số truyền thống.
PV: Xin cảm ơn bà!
