“Từ VinSpeed, VinMetal nh&#236;n tới mỏ sắt Thạch Kh&#234; lớn nhất Đ&#244;ng Nam &#193;”
1. Cuộc Chơi Tự Chủ: Từ Đường Sắt Cao Tốc Đến Vật Liệu Chiến Lược
Sự xuất hiện của C&#244;ng ty Cổ phần Đầu tư v&#224; Ph&#225;t triển Đường sắt cao tốc VinSpeed với đề xuất đầu tư v&#224;o si&#234;u dự &#225;n đường sắt Bắc – Nam v&#224; sự th&#224;nh lập đồng thời của C&#244;ng ty Cổ phần Sản xuất v&#224; Kinh doanh VinMetal đ&#227; nhanh ch&#243;ng vẽ n&#234;n một bức tranh kinh tế ho&#224;n to&#224;n mới tại Việt Nam.
Kh&#225;c với những đề xuất đầu tư hạ tầng truyền thống, Vingroup đang đi một nước cờ chiến lược: đầu tư v&#224;o cả hạ tầng v&#224; c&#244;ng nghiệp phụ trợ cốt l&#245;i. Nếu VinSpeed l&#224; đơn vị ti&#234;n phong về x&#226;y dựng v&#224; vận h&#224;nh, th&#236; VinMetal lại l&#224; lời giải cho b&#224;i to&#225;n vật liệu đầu v&#224;o, đặc biệt l&#224; th&#233;p ray chất lượng cao – vật tư quan trọng nhất cho đường sắt tốc độ 350 km/h.
Việc VinMetal c&#244;ng bố sẽ x&#226;y dựng tổ hợp sản xuất th&#233;p c&#244;ng nghệ cao tại Khu kinh tế Vũng &#193;ng (H&#224; Tĩnh) v&#224; tập trung sản xuất th&#233;p ray đ&#227; ngay lập tức đưa mỏ quặng sắt Thạch Kh&#234; - t&#224;i nguy&#234;n lớn nhất Đ&#244;ng Nam &#193;, nằm c&#225;ch Vũng &#193;ng kh&#244;ng xa – trở lại t&#226;m điểm ch&#250; &#253; của giới đầu tư v&#224; hoạch định ch&#237;nh s&#225;ch. Mối li&#234;n hệ tam gi&#225;c VinSpeed – VinMetal – Thạch Kh&#234; kh&#244;ng chỉ l&#224; cơ hội kinh tế m&#224; c&#242;n l&#224; ph&#233;p thử về khả năng tự chủ vật liệu chiến lược của quốc gia.

2. Mỏ Thạch Kh&#234;: &quot;Người Khổng Lồ Ngủ Y&#234;n&quot; Giữa Tranh C&#227;i
 Ảnh: Dự &#225;n mỏ Thạch Kh&#234; đ&#227; “treo” hơn 1 thập kỷ (Nguồn: Vneconomy – 2023)
Với trữ lượng ước t&#237;nh l&#234;n tới 544 triệu tấn, mỏ quặng sắt Thạch Kh&#234; được mệnh danh l&#224; “người khổng lồ ngủ y&#234;n” của ng&#224;nh khai kho&#225;ng Việt Nam. Kể từ khi C&#244;ng ty Cổ phần Sắt Thạch Kh&#234; (TIC), với cổ đ&#244;ng chi phối l&#224; Tập đo&#224;n Than – Kho&#225;ng sản Việt Nam (TKV), khởi động dự &#225;n v&#224; sau đ&#243; tạm dừng v&#224;o năm 2011, dự &#225;n đ&#227; trở th&#224;nh một biểu tượng cho sự phức tạp của c&#225;c dự &#225;n kinh tế - kỹ thuật tại Việt Nam.
Nguy&#234;n nh&#226;n khiến dự &#225;n bị “treo” trong hơn một thập kỷ l&#224; sự tổng h&#242;a của nhiều yếu tố:
•	Rủi ro M&#244;i trường Cao: Vị tr&#237; mỏ nằm s&#225;t biển, việc khai th&#225;c moong s&#226;u c&#243; nguy cơ g&#226;y x&#226;m nhập mặn v&#224;o tầng chứa nước ngầm v&#224; tạo ra th&#225;ch thức khổng lồ về b&#227;i thải đất đ&#225; khổng lồ (h&#224;ng trăm triệu tấn) gần khu vực ven biển nhạy cảm.
•	Vấn đề T&#224;i ch&#237;nh v&#224; Kỹ thuật: Sự thiếu đồng thuận v&#224; thiếu vốn g&#243;p của c&#225;c cổ đ&#244;ng đ&#227; l&#224;m dự &#225;n đội vốn v&#224; kh&#244;ng thể tiếp tục triển khai theo kế hoạch.
•	&#193;p lực X&#227; hội: H&#224;ng ngh&#236;n hộ d&#226;n nằm trong v&#249;ng dự &#225;n bị ảnh hưởng, cuộc sống kh&#244;ng ổn định trong nhiều năm chờ đợi quyết định cuối c&#249;ng.
Việc mỏ Thạch Kh&#234; kh&#244;ng thể đi v&#224;o hoạt động đ&#227; buộc ng&#224;nh c&#244;ng nghiệp th&#233;p Việt Nam phải phụ thuộc nặng nề v&#224;o nhập khẩu quặng sắt chất lượng cao từ Australia v&#224; Brazil, l&#224;m giảm t&#237;nh cạnh tranh của th&#233;p nội địa.

3. VinMetal: Ch&#236;a Kh&#243;a Mở Kho&#225; N&#250;t Thắt Thạch Kh&#234;?
Động th&#225;i của Vingroup, th&#244;ng qua VinMetal, liệu c&#243; thể l&#224; ch&#236;a kh&#243;a để th&#225;o gỡ bế tắc cho Thạch Kh&#234;.
Trước đ&#226;y, một trong những vấn đề của dự &#225;n Thạch Kh&#234; l&#224; thiếu một đầu ra ổn định v&#224; chuỗi gi&#225; trị kh&#233;p k&#237;n trong nước để tối ưu h&#243;a hiệu quả. Với VinMetal, t&#236;nh h&#236;nh c&#243; thể thay đổi:
i.	Nhu cầu Th&#233;p Ray Chiến lược: Dự &#225;n đường sắt cao tốc Bắc – Nam cần h&#224;ng triệu tấn th&#233;p ray đạt ti&#234;u chuẩn kỹ thuật nghi&#234;m ngặt. Việc tự sản xuất trong nước, theo cam kết của VinMetal, sẽ đảm bảo nguồn cung v&#224; an ninh vật liệu.
ii.	Chuỗi Gi&#225; trị Lợi thế: Việc đặt tổ hợp VinMetal tại Vũng &#193;ng, gần Thạch Kh&#234;, tạo điều kiện l&#253; tưởng cho m&#244; h&#236;nh &quot;từ mỏ đến th&#233;p th&#224;nh phẩm&quot; với chi ph&#237; logistics tối ưu. M&#244; h&#236;nh n&#224;y gi&#250;p tăng cường t&#237;nh khả thi kinh tế cho việc khai th&#225;c Thạch Kh&#234;, ngay cả khi chất lượng quặng kh&#244;ng đồng đều.
iii. T&#225;c động T&#225;i cấu tr&#250;c: Nếu Vingroup (hoặc một li&#234;n minh tư nh&#226;n) tham gia v&#224;o việc t&#225;i cấu tr&#250;c TIC v&#224; đưa ra một phương &#225;n khai th&#225;c mới với c&#244;ng nghệ hiện đại hơn, cam kết xử l&#253; triệt để vấn đề m&#244;i trường, đ&#226;y c&#243; thể l&#224; lối tho&#225;t cho mỏ quặng tỷ đ&#244; n&#224;y.
Tuy nhi&#234;n, th&#225;ch thức vẫn c&#242;n rất lớn. D&#249; l&#224; nh&#224; đầu tư tư nh&#226;n n&#224;o tham gia, họ vẫn phải giải quyết c&#225;c vấn đề cốt l&#245;i đ&#227; l&#224;m dự &#225;n đ&#236;nh trệ: c&#244;ng nghệ xử l&#253; chất thải độc lập, giải ph&#225;p chống x&#226;m nhập mặn vĩnh viễn, v&#224; thỏa thuận đền b&#249; thỏa đ&#225;ng với người d&#226;n địa phương.

4. Lợi &#205;ch Quốc Gia v&#224; Ph&#233;p Thử Ch&#237;nh S&#225;ch
Nếu dự &#225;n Thạch Kh&#234; được t&#225;i khởi động th&#224;nh c&#244;ng với sự tham gia của tư nh&#226;n v&#224; cung cấp quặng cho VinMetal, Việt Nam sẽ đạt được hai mục ti&#234;u chiến lược:
•	Tự chủ C&#244;ng nghiệp Đường sắt: Ho&#224;n th&#224;nh tuyến đường sắt cao tốc bằng vật liệu v&#224; c&#244;ng nghệ nội địa h&#243;a một phần, giảm sự phụ thuộc v&#224;o nước ngo&#224;i.
•	Ph&#225;t triển C&#244;ng nghiệp Nặng Bền vững: Ph&#225;t huy tối đa nguồn t&#224;i nguy&#234;n quặng sắt nội địa lớn nhất, tạo ra gi&#225; trị kinh tế khổng lồ tại khu vực miền Trung, g&#243;p phần ph&#225;t triển ng&#224;nh c&#244;ng nghiệp th&#233;p c&#244;ng nghệ cao.
Sự li&#234;n kết giữa VinSpeed, VinMetal, v&#224; Thạch Kh&#234;, nếu c&#243;, sẽ l&#224; một v&#237; dụ điển h&#236;nh cho thấy kh&#225;t vọng chuyển m&#236;nh của nền kinh tế Việt Nam, nơi c&#225;c tập đo&#224;n tư nh&#226;n sẵn s&#224;ng tham gia v&#224;o c&#225;c lĩnh vực chiến lược v&#224; quy m&#244; lớn. Tuy nhi&#234;n, để &quot;người khổng lồ ngủ y&#234;n&quot; Thạch Kh&#234; thức giấc, Ch&#237;nh phủ cần sớm c&#243; cơ chế đặc th&#249; về quản l&#253; t&#224;i nguy&#234;n v&#224; m&#244;i trường, tạo h&#224;nh lang ph&#225;p l&#253; th&#244;ng tho&#225;ng để c&#225;c nh&#224; đầu tư mới c&#243; thể &#225;p dụng c&#244;ng nghệ v&#224; t&#224;i ch&#237;nh đột ph&#225;, biến t&#224;i nguy&#234;n tiềm năng th&#224;nh t&#224;i sản quốc gia.

5. Kết luận
Thạch Kh&#234; kh&#244;ng c&#242;n l&#224; c&#226;u chuyện ri&#234;ng của ng&#224;nh khai kho&#225;ng, m&#224; c&#243; thể trở th&#224;nh một mắt x&#237;ch kh&#244;ng thể thiếu trong chiến lược ph&#225;t triển hạ tầng v&#224; c&#244;ng nghiệp quốc gia. Quyết định về số phận mỏ quặng n&#224;y sẽ l&#224; một chỉ dấu r&#245; r&#224;ng về mức độ quyết t&#226;m của ch&#250;ng ta trong việc th&#250;c đẩy m&#244; h&#236;nh hợp t&#225;c c&#244;ng – tư để thực hiện c&#225;c dự &#225;n tỷ đ&#244;, đặt nền m&#243;ng cho tăng trưởng d&#224;i hạn.

Nguồn: Tổng hợp

“Từ VinSpeed, VinMetal nhìn tới mỏ sắt Thạch Khê lớn nhất Đông Nam Á”
1. Cuộc Chơi Tự Chủ: Từ Đường Sắt Cao Tốc Đến Vật Liệu Chiến Lược
Sự xuất hiện của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đường sắt cao tốc VinSpeed với đề xuất đầu tư vào siêu dự án đường sắt Bắc – Nam và sự thành lập đồng thời của Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinMetal đã nhanh chóng vẽ nên một bức tranh kinh tế hoàn toàn mới tại Việt Nam.
Khác với những đề xuất đầu tư hạ tầng truyền thống, Vingroup đang đi một nước cờ chiến lược: đầu tư vào cả hạ tầng và công nghiệp phụ trợ cốt lõi. Nếu VinSpeed là đơn vị tiên phong về xây dựng và vận hành, thì VinMetal lại là lời giải cho bài toán vật liệu đầu vào, đặc biệt là thép ray chất lượng cao – vật tư quan trọng nhất cho đường sắt tốc độ 350 km/h.
Việc VinMetal công bố sẽ xây dựng tổ hợp sản xuất thép công nghệ cao tại Khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh) và tập trung sản xuất thép ray đã ngay lập tức đưa mỏ quặng sắt Thạch Khê - tài nguyên lớn nhất Đông Nam Á, nằm cách Vũng Áng không xa – trở lại tâm điểm chú ý của giới đầu tư và hoạch định chính sách. Mối liên hệ tam giác VinSpeed – VinMetal – Thạch Khê không chỉ là cơ hội kinh tế mà còn là phép thử về khả năng tự chủ vật liệu chiến lược của quốc gia.

2. Mỏ Thạch Khê: "Người Khổng Lồ Ngủ Yên" Giữa Tranh Cãi
 Ảnh: Dự án mỏ Thạch Khê đã “treo” hơn 1 thập kỷ (Nguồn: Vneconomy – 2023)
Với trữ lượng ước tính lên tới 544 triệu tấn, mỏ quặng sắt Thạch Khê được mệnh danh là “người khổng lồ ngủ yên” của ngành khai khoáng Việt Nam. Kể từ khi Công ty Cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC), với cổ đông chi phối là Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV), khởi động dự án và sau đó tạm dừng vào năm 2011, dự án đã trở thành một biểu tượng cho sự phức tạp của các dự án kinh tế - kỹ thuật tại Việt Nam.
Nguyên nhân khiến dự án bị “treo” trong hơn một thập kỷ là sự tổng hòa của nhiều yếu tố:
•	Rủi ro Môi trường Cao: Vị trí mỏ nằm sát biển, việc khai thác moong sâu có nguy cơ gây xâm nhập mặn vào tầng chứa nước ngầm và tạo ra thách thức khổng lồ về bãi thải đất đá khổng lồ (hàng trăm triệu tấn) gần khu vực ven biển nhạy cảm.
•	Vấn đề Tài chính và Kỹ thuật: Sự thiếu đồng thuận và thiếu vốn góp của các cổ đông đã làm dự án đội vốn và không thể tiếp tục triển khai theo kế hoạch.
•	Áp lực Xã hội: Hàng nghìn hộ dân nằm trong vùng dự án bị ảnh hưởng, cuộc sống không ổn định trong nhiều năm chờ đợi quyết định cuối cùng.
Việc mỏ Thạch Khê không thể đi vào hoạt động đã buộc ngành công nghiệp thép Việt Nam phải phụ thuộc nặng nề vào nhập khẩu quặng sắt chất lượng cao từ Australia và Brazil, làm giảm tính cạnh tranh của thép nội địa.

3. VinMetal: Chìa Khóa Mở Khoá Nút Thắt Thạch Khê?
Động thái của Vingroup, thông qua VinMetal, liệu có thể là chìa khóa để tháo gỡ bế tắc cho Thạch Khê.
Trước đây, một trong những vấn đề của dự án Thạch Khê là thiếu một đầu ra ổn định và chuỗi giá trị khép kín trong nước để tối ưu hóa hiệu quả. Với VinMetal, tình hình có thể thay đổi:
i.	Nhu cầu Thép Ray Chiến lược: Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam cần hàng triệu tấn thép ray đạt tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt. Việc tự sản xuất trong nước, theo cam kết của VinMetal, sẽ đảm bảo nguồn cung và an ninh vật liệu.
ii.	Chuỗi Giá trị Lợi thế: Việc đặt tổ hợp VinMetal tại Vũng Áng, gần Thạch Khê, tạo điều kiện lý tưởng cho mô hình "từ mỏ đến thép thành phẩm" với chi phí logistics tối ưu. Mô hình này giúp tăng cường tính khả thi kinh tế cho việc khai thác Thạch Khê, ngay cả khi chất lượng quặng không đồng đều.
iii. Tác động Tái cấu trúc: Nếu Vingroup (hoặc một liên minh tư nhân) tham gia vào việc tái cấu trúc TIC và đưa ra một phương án khai thác mới với công nghệ hiện đại hơn, cam kết xử lý triệt để vấn đề môi trường, đây có thể là lối thoát cho mỏ quặng tỷ đô này.
Tuy nhiên, thách thức vẫn còn rất lớn. Dù là nhà đầu tư tư nhân nào tham gia, họ vẫn phải giải quyết các vấn đề cốt lõi đã làm dự án đình trệ: công nghệ xử lý chất thải độc lập, giải pháp chống xâm nhập mặn vĩnh viễn, và thỏa thuận đền bù thỏa đáng với người dân địa phương.

4. Lợi Ích Quốc Gia và Phép Thử Chính Sách
Nếu dự án Thạch Khê được tái khởi động thành công với sự tham gia của tư nhân và cung cấp quặng cho VinMetal, Việt Nam sẽ đạt được hai mục tiêu chiến lược:
•	Tự chủ Công nghiệp Đường sắt: Hoàn thành tuyến đường sắt cao tốc bằng vật liệu và công nghệ nội địa hóa một phần, giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài.
•	Phát triển Công nghiệp Nặng Bền vững: Phát huy tối đa nguồn tài nguyên quặng sắt nội địa lớn nhất, tạo ra giá trị kinh tế khổng lồ tại khu vực miền Trung, góp phần phát triển ngành công nghiệp thép công nghệ cao.
Sự liên kết giữa VinSpeed, VinMetal, và Thạch Khê, nếu có, sẽ là một ví dụ điển hình cho thấy khát vọng chuyển mình của nền kinh tế Việt Nam, nơi các tập đoàn tư nhân sẵn sàng tham gia vào các lĩnh vực chiến lược và quy mô lớn. Tuy nhiên, để "người khổng lồ ngủ yên" Thạch Khê thức giấc, Chính phủ cần sớm có cơ chế đặc thù về quản lý tài nguyên và môi trường, tạo hành lang pháp lý thông thoáng để các nhà đầu tư mới có thể áp dụng công nghệ và tài chính đột phá, biến tài nguyên tiềm năng thành tài sản quốc gia.

5. Kết luận
Thạch Khê không còn là câu chuyện riêng của ngành khai khoáng, mà có thể trở thành một mắt xích không thể thiếu trong chiến lược phát triển hạ tầng và công nghiệp quốc gia. Quyết định về số phận mỏ quặng này sẽ là một chỉ dấu rõ ràng về mức độ quyết tâm của chúng ta trong việc thúc đẩy mô hình hợp tác công – tư để thực hiện các dự án tỷ đô, đặt nền móng cho tăng trưởng dài hạn.

Nguồn: Tổng hợp