Ở b&#224;i cũ, t&#244;i c&#243; đề cập tới “ti&#234;u d&#249;ng”. Nhắc lại, nền kinh tế c&#243; 3 trụ cột ch&#237;nh: Xuất khẩu, đầu tư v&#224; ti&#234;u d&#249;ng. Mỗi giai đoạn của nền kinh tế, sẽ c&#243; &#237;t nhất 1 trong trụ cột tr&#234;n g&#225;nh v&#225;c. H&#244;m nay, t&#244;i sẽ đi s&#226;u hơn về “ti&#234;u d&#249;ng”.
1/ Xuất khẩu giảm n&#234;n đầu tư sẽ giảm theo. Muốn đầu tư tăng th&#236; ti&#234;u d&#249;ng trong nước phải tăng. Ti&#234;u d&#249;ng tăng tạo ra thu nhập tăng n&#234;n đầu tư sẽ quay lại, tạo ra việc l&#224;m dẫn tới xuất khẩu tăng lại. Điều n&#224;y diễn ra từ b&#226;y giờ tới 2027. Do đ&#243;, ti&#234;u d&#249;ng ch&#237;nh l&#224; trụ cột ch&#237;nh của giai đoạn sắp tới. V&#237; dụ r&#245; nhất để “tăng ti&#234;u d&#249;ng” hiện nay, l&#224; kh&#225; kh&#225; h&#224;ng giả từ c&#225;c người nổi tiếng quảng c&#225;o bị điều tra v&#224; t&#243;m dần, sau khi t&#243;m xong sẽ c&#243; “c&#225;c g&#243;i k&#237;ch th&#237;ch ti&#234;u d&#249;ng”. H&#224;ng giả, h&#224;ng nh&#225;i bị dẹp th&#236; h&#224;ng thật sẽ c&#243; cơ hội ngoi l&#234;n, l&#250;c đ&#243; k&#237;ch cầu mới c&#243; hiệu quả. C&#242;n k&#237;ch cầu trong m&#244;i trường h&#224;ng giả, th&#236; chỉ l&#224;m mọi thứ tệ hơn th&#234;m th&#244;i.
2/ Nếu kh&#244;ng học b&#224;i bản về kinh tế, người ta thường sẽ kh&#244;ng hiểu sức mạnh của ti&#234;u d&#249;ng. Nền kinh tế được dẫn dắt bởi cầu chứ kh&#244;ng phải cung. Mỹ nắm được điều đ&#243;, cho n&#234;n nền kinh tế Mỹ tập trung v&#224;o ti&#234;u d&#249;ng, đ&#243; l&#224; c&#225;i l&#245;i, l&#224; nơi thặng dư chảy về, l&#224; c&#225;i phễu h&#250;t thặng dư từ c&#225;c nền kinh tế kh&#225;c. Từ sau thời Covid, Thị trường t&#224;i ch&#237;nh to&#224;n cầu tăng, phần lớn do đồng USD mạnh l&#234;n để tăng tiều d&#249;ng nội địa, d&#249;ng ch&#237;nh tiết kiệm của nước kh&#225;c để tăng chi ti&#234;u cho nước m&#236;nh. N&#243;i về Mỹ v&#224; c&#225;ch họ chi phối t&#224;i ch&#237;nh to&#224;n cầu, th&#236; viết bao nhi&#234;u cho đủ. Ai đủ chiều s&#226;u sẽ hiểu sức mạnh đồng USD kh&#244;ng chỉ l&#224; tr&#234;n mặt b&#225;o, c&#242;n tranh c&#227;i đồng USD sẽ bị hạ bệ n&#224;y nọ th&#236; t&#244;i kh&#244;ng tranh c&#227;i nữa. Bởi t&#244;i biết c&#225;c bản vị của USD đ&#227; lan rộng to&#224;n cầu, ăn s&#226;u v&#224;o nền kinh tế c&#225;c nước kh&#225;c như thế n&#224;o n&#234;n việc tranh luận l&#224; v&#244; nghĩa.
3/ V&#224;o những năm 1980, nền kinh tế Li&#234;n X&#244; bắt đầu bộc lộ những yếu k&#233;m lớn nhất, khi thiếu hụt h&#224;ng ho&#225; v&#224; ngoại tệ. Khu vực c&#244;ng nghiệp sản xuất h&#224;ng ti&#234;u d&#249;ng thất bại, khiến người d&#226;n c&#243; rất &#237;t cơ hội để lựa chọn những h&#224;ng h&#243;a, nhu yếu phẩm. Ti&#234;u chuẩn sống ng&#224;y c&#224;ng sụt giảm. Năm 1991, lạm ph&#225;t l&#234;n tới hơn 300%, năng suất lao động thấp, khoa học kỹ thuật kh&#244;ng được &#225;p dụng v&#224;o nền kinh tế, tạo ra gọng k&#236;m “Lạm ph&#225;t + Đ&#236;nh trệ” (b&#224;i cũ t&#244;i c&#243; nhắc đến cụm từ n&#224;y). Hậu quả l&#224; si&#234;u cường Li&#234;n X&#244; tan r&#227; sau đ&#243;.
4/ Ở VN, một quốc gia c&#243; 100tr d&#226;n, nh&#224; ở l&#224; 1 loại h&#224;ng h&#243;a ti&#234;u d&#249;ng quan trọng hơn tất cả, chiếm tỷ trọng lớn trong tăng trưởng. Nếu h&#224;ng h&#243;a n&#224;y kh&#244;ng chạy, th&#236; ti&#234;u d&#249;ng kẹt. Ti&#234;u d&#249;ng kẹt th&#236; v&#242;ng quay chậm, tiền trả về tiết kiệm chậm hơn tiền cho vay ra, l&#224;m khoảng c&#225;ch ch&#250;ng xa dần v&#224; đẩy l&#227;i suất cho vay l&#234;n 1 c&#225;ch *********. Đ&#243; l&#224; thực trạng VN hiện nay khi ai l&#224;m trong ng&#224;nh kinh doanh dịch vụ sẽ r&#245;, ngo&#224;i ng&#224;nh th&#236; nh&#236;n mặt bằng trả v&#224; treo biển cho thu&#234; rất nhiều ở những khu vực trung t&#226;m m&#224; trước đ&#226;y, c&#225;c mặt bằng n&#224;y hở ra l&#224; c&#243; người thu&#234;.
5/ Để k&#237;ch cầu ti&#234;u d&#249;ng v&#224; đầu tư. C&#243; 2 c&#225;ch ch&#237;nh: 
- Mở van lạm ph&#225;t đổi lấy tăng trưởng, chấp nhận một mặt bằng gi&#225; mới cao hơn (c&#225;ch n&#224;y dễ hơn v&#224; hiện đang được c&#225;c quan tiến h&#224;nh)
- Xử l&#253; mạnh tay c&#225;c khối nợ xấu (đa phần l&#224; bđs) kh&#244;ng ti&#234;u thụ được về đ&#250;ng gi&#225; trị của n&#243; (C&#225;ch n&#224;y động chạm kh&#225; nhiều v&#224;o t&#224;i sản c&#225;c quan n&#234;n sẽ rất kh&#243; để được th&#244;ng qua).
Nhưng BĐS trước sau vẫn phải điều chỉnh theo hướng chống đầu cơ v&#224; tập trung c&#225;c loại c&#243; ti&#234;u d&#249;ng thật, động th&#225;i r&#245; nhất l&#224; đ&#225;nh thuế BĐS. Nghĩa l&#224;, BĐS tăng gi&#225; do thặng dư đến từ lao động, đến từ đầu tư c&#244;ng, d&#226;n cư mua để sống, để ở l&#224; ti&#234;u d&#249;ng thật, tăng tốt, thuế sẽ l&#224;m c&#225;c loại bđs n&#224;y vững như b&#224;n thạch, giảm kh&#225; &#237;t rồi cũng tăng lại. C&#242;n bđs tăng từ nguồn t&#237;n dụng l&#224; đầu cơ ảo, thuế sẽ l&#224;m c&#225;c loại bđs n&#224;y lộ nguy&#234;n h&#236;nh, loại n&#224;y chỉ l&#224; người mua trước &#250;p b&#244; người mua sau, cục than hồng trao tay th&#244;i v&#236; kh&#244;ng c&#243; người ti&#234;u d&#249;ng sau c&#249;ng.
6/ Trong thời hiện đại, ti&#234;u d&#249;ng ch&#237;nh l&#224; ch&#236;a kh&#243;a. Con người đ&#227; vượt qua những nhu cầu cơ bản n&#234;n kh&#244;ng c&#242;n chuyện sản xuất kh&#244;ng kịp cho chi ti&#234;u, m&#224; chỉ c&#242;n việc sản xuất m&#224; kh&#244;ng ai chịu ti&#234;u d&#249;ng (cầu dắt cung như b&#224;i cũ). Như phần ở tr&#234;n, Mỹ n&#243; nhận ra kh&#225; l&#226;u vấn đề n&#224;y m&#224; n&#243; ph&#225;t triển bản th&#226;n trở th&#224;nh thị trường ti&#234;u d&#249;ng cực kỳ lớn kết hợp sức mạnh đồng USD. Cho n&#234;n Mỹ s&#224;i c&#225;i g&#236; th&#236; c&#225;i đ&#243; sẽ tự l&#234;n gi&#225;, c&#242;n ngược lại th&#236; chỉ sống được nhỏ nhỏ ở c&#225;c thị trường ti&#234;u d&#249;ng yếu hơn.
7/ Giai đoạn hiện tại, Mỹ siết ti&#234;u d&#249;ng trong nước khiến c&#225;c quốc gia ch&#226;u &#193; bắt buộc phải tăng chi ti&#234;u (b&#224;i trước t&#244;i c&#243; n&#243;i kỹ về vấn đề chi ti&#234;u n&#224;y), sau n&#224;y sẽ h&#236;nh th&#224;nh c&#225;c trung t&#226;m ti&#234;u d&#249;ng mới, trung t&#226;m n&#224;y ở đ&#226;u v&#224; thịnh vượng nhiều hay &#237;t l&#224; nhờ v&#224;o b&#226;y giờ, quốc gia n&#224;o chi ti&#234;u nhiều hơn.
8/ Trung Quốc đang sa lầy v&#224;o c&#225;i bẫy ti&#234;u d&#249;ng, Việc k&#237;ch cầu ti&#234;u d&#249;ng đ&#227; kh&#244;ng c&#242;n nhiều &#253; nghĩa nữa, c&#225;i ch&#237;nh họ đang thiếu trầm trọng “thị trường ti&#234;u d&#249;ng” sau khi thương chiến với Mỹ về thuế quan v&#224; c&#225;c vấn đề kh&#225;c, l&#224;m hạn chế việc TQ xuất khẩu v&#224;o Mỹ. Trước giờ, b&#225;o đ&#224;i hay c&#225;c KOL hay n&#243;i TQ l&#224; đối thủ của Mỹ, c&#242;n bản th&#226;n t&#244;i thấy, TQ chưa bao giờ được coi l&#224; đối thủ của Mỹ v&#236; TQ chả c&#243; thế mạnh g&#236; ngo&#224;i đ&#244;ng d&#226;n so với Mỹ, nhưng thế mạnh duy nhất n&#224;y đ&#227; lỗi thời bởi v&#236; Kinh tế TQ đ&#227; qua giai đoạn v&#224;ng, sử dụng nguồn lực đ&#244;ng d&#226;n để ph&#225;t triển kinh tế thần tốc, b&#226;y giờ ch&#237;nh điều đ&#243; lại cản trở nền kinh tế nước n&#224;y. Đoạn n&#224;y ai phản biện hay t&#244;i sẽ phản biện lại, ai v&#224;o cứ chửi đổng hay b&#243;ng gi&#243; th&#236; th&#244;i, t&#244;i kh&#244;ng tốn nước bọt cho mấy chuyện vớ vỉn đ&#243;, kh&#244;ng đồng t&#236;nh th&#236; cứ mang số liệu, mang tri thức v&#224;o phản biện hẳn hoi l&#224; t&#244;i t&#244;n trọng, vậy th&#244;i.
9/ Cứ khi n&#224;o kh&#244;ng đủ cầu, th&#236; thuế t&#224;i sản sẽ đến. Ở cấp độ quốc gia hay to&#224;n cầu đều như vậy. Cầu giảm do con người ta kh&#244;ng ti&#234;u s&#224;i, gi&#225; t&#224;i sản th&#236; cao nhưng ti&#234;u d&#249;ng kh&#244;ng đủ, người trẻ kh&#244;ng c&#243; đủ cơ hội để l&#224;m việc v&#224; tạo ra thặng dư mới, của cải mới. Thặng dư lao động t&#237;ch lũy thời trẻ của TQ thực chất đ&#227; chảy ra nhiều nước tr&#234;n thế giới. Nay c&#225;i họ đang c&#243; l&#224; 1 nh&#243;m d&#226;n gi&#224; với chi ph&#237; x&#227; hội tăng cao, cho n&#234;n ở tr&#234;n t&#244;i c&#243; n&#243;i, k&#237;ch th&#237;ch ti&#234;u d&#249;ng của họ sẽ kh&#244;ng hiệu quả mấy, to&#224;n b&#225;nh vẽ tr&#234;n mặt b&#225;o để xoa dịu l&#242;ng d&#226;n. Nhiều người sẽ đặt c&#226;u hỏi, v&#236; sao TQ đ&#244;ng d&#226;n như vậy m&#224; ti&#234;u d&#249;ng của họ lại k&#233;m hơn Mỹ rất nhiều. Đ&#244;ng d&#226;n cũng l&#224; lợi thế nhưng cũng l&#224; bất lợi. Khi tới thời điểm họ chuyển sang m&#244; h&#236;nh ti&#234;u d&#249;ng th&#236; d&#226;n số trẻ đ&#227; qua, c&#242;n lại l&#224; 1 lớp d&#226;n gi&#224; nua v&#224; kh&#244;ng c&#243; việc l&#224;m.
10/ Thời thương chiến n&#224;y, cứ t&#250;c tắc m&#224; đ&#225;nh. Cứ lao động thật, tạo ra gi&#225; trị thật, c&#243; gi&#225; trị ti&#234;u d&#249;ng sau c&#249;ng m&#224; chơi. Thuế đ&#225;nh tới đ&#225;nh lui th&#236; cuối c&#249;ng, h&#224;ng h&#243;a ti&#234;u d&#249;ng sau c&#249;ng tăng gi&#225;.
11/ Thực tế, khi bơm tiền, người ta kh&#244;ng n&#243;i l&#224; k&#237;ch cung hay k&#237;ch th&#237;ch sản xuất m&#224; đa phần gọi l&#224; k&#237;ch cầu l&#224; đủ hiểu xu hướng thời đại l&#224; ti&#234;u d&#249;ng, khỏi b&#224;n c&#227;i cung cầu ai chạy theo ai. Ti&#234;u d&#249;ng mạnh hay kh&#244;ng l&#224; do d&#242;ng tiền thu nhập bền vững quyết định chứ kh&#244;ng phải đống t&#224;i sản thổi gi&#225;. N&#234;n bắt buộc, c&#225;c t&#224;i sản gi&#225; ảo do thổi gi&#225; phải giảm gi&#225;, phương ph&#225;p l&#224; thuế v&#224; thuế, đ&#225;m thổi gi&#225; kh&#244;ng chịu được thuế v&#224; l&#227;i suất sẽ toang th&#244;i. 
12/ Ti&#234;u tiền thực chất kh&#243; hơn kiếm tiền. Tiền in ra l&#224; để trả cho sản xuất l&#224; đến từ nhu cầu ti&#234;u thụ, tiền in bao nhi&#234;u cũng được nhưng in xong để đống giấy lộn đ&#243; 1 chỗ l&#224; chết, chi bậy cũng chết. Mỹ n&#243; nắm lấy ti&#234;u d&#249;ng sau c&#249;ng v&#236; biết r&#245; ti&#234;u d&#249;ng thời hiện đại mới l&#224; c&#225;i l&#245;i của sự ph&#225;t triển kinh tế. T&#244;i chỉ n&#243;i ngắn gọn, c&#225;i g&#236; ngon nhất, c&#225;i g&#236; mang t&#237;nh cần thiết nhất, Mỹ n&#243; hầu như nắm từ rất l&#226;u rồi, c&#225;i họ l&#224;m b&#225; chủ l&#224; “c&#225;i đầu biết suy nghĩ đ&#243;”của giới tinh anh v&#224; đ&#225;m thượng tầng trong b&#243;ng tối. Đừng mơ sẽ c&#243; quốc gia n&#224;o vượt Mỹ hay lật đổ được Mỹ hay đẩy USD xuống vị thế thứ 2 thay v&#224;o đồng tiền kh&#225;c, ấu trĩ.

Ở bài cũ, tôi có đề cập tới “tiêu dùng”. Nhắc lại, nền kinh tế có 3 trụ cột chính: Xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng. Mỗi giai đoạn của nền kinh tế, sẽ có ít nhất 1 trong trụ cột trên gánh vác. Hôm nay, tôi sẽ đi sâu hơn về “tiêu dùng”.
1/ Xuất khẩu giảm nên đầu tư sẽ giảm theo. Muốn đầu tư tăng thì tiêu dùng trong nước phải tăng. Tiêu dùng tăng tạo ra thu nhập tăng nên đầu tư sẽ quay lại, tạo ra việc làm dẫn tới xuất khẩu tăng lại. Điều này diễn ra từ bây giờ tới 2027. Do đó, tiêu dùng chính là trụ cột chính của giai đoạn sắp tới. Ví dụ rõ nhất để “tăng tiêu dùng” hiện nay, là khá khá hàng giả từ các người nổi tiếng quảng cáo bị điều tra và tóm dần, sau khi tóm xong sẽ có “các gói kích thích tiêu dùng”. Hàng giả, hàng nhái bị dẹp thì hàng thật sẽ có cơ hội ngoi lên, lúc đó kích cầu mới có hiệu quả. Còn kích cầu trong môi trường hàng giả, thì chỉ làm mọi thứ tệ hơn thêm thôi.
2/ Nếu không học bài bản về kinh tế, người ta thường sẽ không hiểu sức mạnh của tiêu dùng. Nền kinh tế được dẫn dắt bởi cầu chứ không phải cung. Mỹ nắm được điều đó, cho nên nền kinh tế Mỹ tập trung vào tiêu dùng, đó là cái lõi, là nơi thặng dư chảy về, là cái phễu hút thặng dư từ các nền kinh tế khác. Từ sau thời Covid, Thị trường tài chính toàn cầu tăng, phần lớn do đồng USD mạnh lên để tăng tiều dùng nội địa, dùng chính tiết kiệm của nước khác để tăng chi tiêu cho nước mình. Nói về Mỹ và cách họ chi phối tài chính toàn cầu, thì viết bao nhiêu cho đủ. Ai đủ chiều sâu sẽ hiểu sức mạnh đồng USD không chỉ là trên mặt báo, còn tranh cãi đồng USD sẽ bị hạ bệ này nọ thì tôi không tranh cãi nữa. Bởi tôi biết các bản vị của USD đã lan rộng toàn cầu, ăn sâu vào nền kinh tế các nước khác như thế nào nên việc tranh luận là vô nghĩa.
3/ Vào những năm 1980, nền kinh tế Liên Xô bắt đầu bộc lộ những yếu kém lớn nhất, khi thiếu hụt hàng hoá và ngoại tệ. Khu vực công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng thất bại, khiến người dân có rất ít cơ hội để lựa chọn những hàng hóa, nhu yếu phẩm. Tiêu chuẩn sống ngày càng sụt giảm. Năm 1991, lạm phát lên tới hơn 300%, năng suất lao động thấp, khoa học kỹ thuật không được áp dụng vào nền kinh tế, tạo ra gọng kìm “Lạm phát + Đình trệ” (bài cũ tôi có nhắc đến cụm từ này). Hậu quả là siêu cường Liên Xô tan rã sau đó.
4/ Ở VN, một quốc gia có 100tr dân, nhà ở là 1 loại hàng hóa tiêu dùng quan trọng hơn tất cả, chiếm tỷ trọng lớn trong tăng trưởng. Nếu hàng hóa này không chạy, thì tiêu dùng kẹt. Tiêu dùng kẹt thì vòng quay chậm, tiền trả về tiết kiệm chậm hơn tiền cho vay ra, làm khoảng cách chúng xa dần và đẩy lãi suất cho vay lên 1 cách *********. Đó là thực trạng VN hiện nay khi ai làm trong ngành kinh doanh dịch vụ sẽ rõ, ngoài ngành thì nhìn mặt bằng trả và treo biển cho thuê rất nhiều ở những khu vực trung tâm mà trước đây, các mặt bằng này hở ra là có người thuê.
5/ Để kích cầu tiêu dùng và đầu tư. Có 2 cách chính: 
- Mở van lạm phát đổi lấy tăng trưởng, chấp nhận một mặt bằng giá mới cao hơn (cách này dễ hơn và hiện đang được các quan tiến hành)
- Xử lý mạnh tay các khối nợ xấu (đa phần là bđs) không tiêu thụ được về đúng giá trị của nó (Cách này động chạm khá nhiều vào tài sản các quan nên sẽ rất khó để được thông qua).
Nhưng BĐS trước sau vẫn phải điều chỉnh theo hướng chống đầu cơ và tập trung các loại có tiêu dùng thật, động thái rõ nhất là đánh thuế BĐS. Nghĩa là, BĐS tăng giá do thặng dư đến từ lao động, đến từ đầu tư công, dân cư mua để sống, để ở là tiêu dùng thật, tăng tốt, thuế sẽ làm các loại bđs này vững như bàn thạch, giảm khá ít rồi cũng tăng lại. Còn bđs tăng từ nguồn tín dụng là đầu cơ ảo, thuế sẽ làm các loại bđs này lộ nguyên hình, loại này chỉ là người mua trước úp bô người mua sau, cục than hồng trao tay thôi vì không có người tiêu dùng sau cùng.
6/ Trong thời hiện đại, tiêu dùng chính là chìa khóa. Con người đã vượt qua những nhu cầu cơ bản nên không còn chuyện sản xuất không kịp cho chi tiêu, mà chỉ còn việc sản xuất mà không ai chịu tiêu dùng (cầu dắt cung như bài cũ). Như phần ở trên, Mỹ nó nhận ra khá lâu vấn đề này mà nó phát triển bản thân trở thành thị trường tiêu dùng cực kỳ lớn kết hợp sức mạnh đồng USD. Cho nên Mỹ sài cái gì thì cái đó sẽ tự lên giá, còn ngược lại thì chỉ sống được nhỏ nhỏ ở các thị trường tiêu dùng yếu hơn.
7/ Giai đoạn hiện tại, Mỹ siết tiêu dùng trong nước khiến các quốc gia châu Á bắt buộc phải tăng chi tiêu (bài trước tôi có nói kỹ về vấn đề chi tiêu này), sau này sẽ hình thành các trung tâm tiêu dùng mới, trung tâm này ở đâu và thịnh vượng nhiều hay ít là nhờ vào bây giờ, quốc gia nào chi tiêu nhiều hơn.
8/ Trung Quốc đang sa lầy vào cái bẫy tiêu dùng, Việc kích cầu tiêu dùng đã không còn nhiều ý nghĩa nữa, cái chính họ đang thiếu trầm trọng “thị trường tiêu dùng” sau khi thương chiến với Mỹ về thuế quan và các vấn đề khác, làm hạn chế việc TQ xuất khẩu vào Mỹ. Trước giờ, báo đài hay các KOL hay nói TQ là đối thủ của Mỹ, còn bản thân tôi thấy, TQ chưa bao giờ được coi là đối thủ của Mỹ vì TQ chả có thế mạnh gì ngoài đông dân so với Mỹ, nhưng thế mạnh duy nhất này đã lỗi thời bởi vì Kinh tế TQ đã qua giai đoạn vàng, sử dụng nguồn lực đông dân để phát triển kinh tế thần tốc, bây giờ chính điều đó lại cản trở nền kinh tế nước này. Đoạn này ai phản biện hay tôi sẽ phản biện lại, ai vào cứ chửi đổng hay bóng gió thì thôi, tôi không tốn nước bọt cho mấy chuyện vớ vỉn đó, không đồng tình thì cứ mang số liệu, mang tri thức vào phản biện hẳn hoi là tôi tôn trọng, vậy thôi.
9/ Cứ khi nào không đủ cầu, thì thuế tài sản sẽ đến. Ở cấp độ quốc gia hay toàn cầu đều như vậy. Cầu giảm do con người ta không tiêu sài, giá tài sản thì cao nhưng tiêu dùng không đủ, người trẻ không có đủ cơ hội để làm việc và tạo ra thặng dư mới, của cải mới. Thặng dư lao động tích lũy thời trẻ của TQ thực chất đã chảy ra nhiều nước trên thế giới. Nay cái họ đang có là 1 nhóm dân già với chi phí xã hội tăng cao, cho nên ở trên tôi có nói, kích thích tiêu dùng của họ sẽ không hiệu quả mấy, toàn bánh vẽ trên mặt báo để xoa dịu lòng dân. Nhiều người sẽ đặt câu hỏi, vì sao TQ đông dân như vậy mà tiêu dùng của họ lại kém hơn Mỹ rất nhiều. Đông dân cũng là lợi thế nhưng cũng là bất lợi. Khi tới thời điểm họ chuyển sang mô hình tiêu dùng thì dân số trẻ đã qua, còn lại là 1 lớp dân già nua và không có việc làm.
10/ Thời thương chiến này, cứ túc tắc mà đánh. Cứ lao động thật, tạo ra giá trị thật, có giá trị tiêu dùng sau cùng mà chơi. Thuế đánh tới đánh lui thì cuối cùng, hàng hóa tiêu dùng sau cùng tăng giá.
11/ Thực tế, khi bơm tiền, người ta không nói là kích cung hay kích thích sản xuất mà đa phần gọi là kích cầu là đủ hiểu xu hướng thời đại là tiêu dùng, khỏi bàn cãi cung cầu ai chạy theo ai. Tiêu dùng mạnh hay không là do dòng tiền thu nhập bền vững quyết định chứ không phải đống tài sản thổi giá. Nên bắt buộc, các tài sản giá ảo do thổi giá phải giảm giá, phương pháp là thuế và thuế, đám thổi giá không chịu được thuế và lãi suất sẽ toang thôi. 
12/ Tiêu tiền thực chất khó hơn kiếm tiền. Tiền in ra là để trả cho sản xuất là đến từ nhu cầu tiêu thụ, tiền in bao nhiêu cũng được nhưng in xong để đống giấy lộn đó 1 chỗ là chết, chi bậy cũng chết. Mỹ nó nắm lấy tiêu dùng sau cùng vì biết rõ tiêu dùng thời hiện đại mới là cái lõi của sự phát triển kinh tế. Tôi chỉ nói ngắn gọn, cái gì ngon nhất, cái gì mang tính cần thiết nhất, Mỹ nó hầu như nắm từ rất lâu rồi, cái họ làm bá chủ là “cái đầu biết suy nghĩ đó”của giới tinh anh và đám thượng tầng trong bóng tối. Đừng mơ sẽ có quốc gia nào vượt Mỹ hay lật đổ được Mỹ hay đẩy USD xuống vị thế thứ 2 thay vào đồng tiền khác, ấu trĩ.